Dışkının kıvamı, kalınlığı ve miktarı hakkında bilgi edinebilmek için “Bristol Stool Scale” adı verilen görsel örneklemeden faydalanılır. Bu sayede hem bağırsak çalışması hem de dışkılama işlevi hakkında kabaca bilgi edinilir.

BRİSTOL STOOL SCALE (BRİSTOL GÖRSEL DIŞKI ÖLÇEĞİ)

Tip 1: Keçi pisliği tarzında sert, topak topak veya parça parça olmasıdır. Her ne kadar düzenli olarak görev icabı tuvalete gitme süreci olsa da dışkılama işlevi sırasında gereksiz ıkınmalara yol açar. Kabızlık işaretidir. Sıklıkla az ve/veya sık beslenme sonucu oluşur. Beslenmenin artırılması ile düzelir.

  Ancak sık sık tekrarlıyor ve beslenme artışı ile de kontrol altına alınamıyorsa… Ya kişi yeterince yemiyordur (ama kendince yediğini sanıyordur) yada altta yatan sorunlar  (bağırsak tembelliği ve/veya dışkılama güçlüğü) yönünden araştırılması gerekir. Bu amaçla defekografi başta olmak üzere ileri tetkikler kullanılır.

Tip 2: Tip 1’deki topaklanmanın daha büyük ve birleşmiş halidir. Tuvalete gitme ihtiyacı ve sıklığı azalır. Sıklıkla 2-3 günde bir tuvalete gidilir ama çıkarmak için çok zorlanılır.

  Dışkılama işlevi sırasında artan (gereksiz) ıkınma, hatta zorlanma sebebiyle kabızlık işaretidir. Beslenme; sıklıkla normal sınırlarda (yeterli) olmasına rağmen nadiren de olsa yetersiz olabilmektedir. Bu nedenle sadece beslenmeyle, özellikle de sıvı alımını artırmakla düzelmeyebilir.

  Sonuç: Sık sık tekrarlıyor ve sıvı alımı ile kontrol altına alınamıyorsa… O zaman hastanın Rektal Hiposensitivite, Anismus, Bağırsak uzaması (Redundant) ile Anal Spazm, Rektosel, Rektal Mukozal Prolaps, Rektal Intussusception gibi hastalıklar yönünden araştırılması gerekir. Bu amaçla defekografi başta olmak üzere ileri tetkikler kullanılır.

Tip 3: Tip 2’ye göre kalınlığı daha az, kıvamı daha yumuşak ve yüzeyinde derin olmayan çatlakların olduğu dışkı şeklidir. Değişen sosyal şartlar ve ortamlar nedeniyle geçici olarak ve kısa süreli oluşursa normal kabul edilir.

  Ancak sıklıkla Tip 2’nin sıvı alımını artırarak kontrol altına alınmaya çalışıldığı dönemlerde görülür. Bu nedenle dışkı görseli, Tip 2 ve Tip 3 arasında gidip gelir. Kolon motilitesi ve/veya dışkılama işlevindeki hasarın derecesine göre geçişler olur. Sık tekrarladığında artan (gereksiz) ıkınmalara yol açtığı için kabızlık işaretidir.

  Sonuç: Sık aralıklarla Tip 2’ye dönüyor ve sıvı alımı ile kontrol altına alınamıyorsa… O zaman hastanın Dilate Rektum, Anismus, Barsak tembelliği (Redundans) ile Rektosel ve Mukozal Prolaps, Rektal intussusception gibi hastalıklar yönünden incelenmesi gerekir. Bu amaçla defekografi başta olmak üzere ileri tetkikler kullanılır.

Tip 4 (Normal): Yılan veya sosis gibi pürüzsüz, kaygan yüzeyli ve yumuşak kıvamda dışkı örneğidir. Hastalara “Anamur veya Çikita muz kıvam ve kalınlığı” diye tanımladığım dışkı örneğidir. Kereksiz Ikınma gerektirmez. Dışkının makata yönlenmesi ile birlikte kendiliğinden çıkar. "Mermiyi namluya ver, ama namludan sen çıkarma!" misali dışkılamaya örnek, dışkı şeklidir.

  Sonuç olarak: Normal sınırlarda beslenme ile desteklenmiş, normal sınırlardaki kolon motilitesi ile işlemden geçmiş ve son olarak normal sınırlardaki dışkılama işlevi ile vücuttan uzaklaştırılmış dışkı örneğidir. Dolayısıyla hem tuvalete gitme sıklığı hem dışkı kıvam ve kalınlığı hem de dışkılama işlevi sırasında ihtiyaç duyulan ASGARİ ıkınma seviyesiyle “Normal” diye tanımlanabilecek dışkı şeklidir.

Tip 5: Kenar verecek kıvamda, parça parça dışkı örneğidir. Düzensiz ve dengesiz beslenme sonucu, geçici olarak oluşabilir. Geçici olduğu sürece sorun değildir. Devamı halinde ishal yönünden dikkatli olunması gerekir. Ne ishale, ne de normale dönüşüyor ama günde birkaç defa tuvalete gitmeye zorluyorsa dışkılama işlevini irdelemek gerekir. Çünkü hem tuvalete gitme sıklığında artış hem de dışkı kıvam ve kalınlığında azalma olur. Ki bu süreçte ihtiyaç duyulan gereksiz ıkınma sebebiyle kabızlık işaretidir.

  Sonuç: Sık sık tekrarlıyor ve beslenme ile kontrol altına alınamıyorsa… O zaman hastanın Anismus, Rektosel, Mukozal/Rektal İntussusception gibi Dışkı Çıkış Güçlüğü tipi kabızlığa neden olan hastalıklar yönünden incelenmesi gerekir. Bu amaçla defekografi ve anal manometri başta olmak üzere ileri tetkikler kullanılır.

Tip 6: Yumuşak kıvamda, su içeriği daha fazla parça parça dışkı örneğidir. Sıklıkla su ve lif ağırlıklı (dengesiz) beslenme alışkanlıkları sonucu geçici ishal durumu olarak kabul edilir. Ayrıca “Ne yesem soluğu tuvalette alıyorum” diyenlerde görülür. Yine peklik dönemleri sonrası tuvalet sayısındaki artışa bağlı olarak da oluşur. Her ne kadar tuvalete gitme sıklığı artmış ve dışkı kıvamı yumuşamış da olsa dışkılama işlevi sırasında gereksiz ıkınmalara ihtiyaç gösterdiğinden Dışkı Çıkış Güçlüğü tipi kabızlık işareti olarak da düşünülebilir.

  Sonuç: Sık sık tekrarlıyor ve beslenmeyi katılaştırıp tuvalet sayısını azaltmayla da kontrol altına alınamıyorsa… O zaman hastanın Anismus, Rektosel, Mukozal/Rektal intussusception gibi Dışkı Çıkış Güçlüğü tipi kabızlığa neden olan hastalıklar yönünden incelemesi gerekir. Bu amaçla defekografi başta olmak üzere ileri tetkikler kullanılır.

Tip 7: Sert ya da yumuşak, katı dışkı içeriği hiç olmayan, sulu dışkı örneğidir. Sıklıkla viral ya da bakteriyal bir enfeksiyon sonucu barsak hareketliliğinin çok arttığı şiddetli ishal göstergesidir. En kısa sürede tıbbi destek alınmalıdır.

Tip 8: Nerdeyse tamamının sulu bir kıvamda olduğu, köpüklü, sümüklü, pis kokulu ve fışkırır tarda çıkan dışkı örneğidir. Sıklıkla yoğun alkol alımları veya çeşitli ilaç kullanımları sonucu görülür. En kısa sürede tıbbi destek alınmalıdır.

  “Normal” diyebileceğimiz ideal dışkı şekli Tip 4 olarak gösterilen örnektir. Ve bu örnek, sırasıyla birbirileriyle etkileşim halinde olan Beslenme, Kolon Motilitesi, Anorektal Fonksiyon gibi işlevlerin koordineli katılımı sonucu gerçekleşir. Bu koordinasyon bozulursa diğer tiplerdeki dışkı örnekleri oluşur.

İlgili Konular...